NATURA 2000 jako element promocji gminy, powiatu i regionu: przykłady z terenów Polski i Europy

NATURA 2000 jako element promocji gminy, powiatu i regionu: przykłady z terenów Polski i Europy– Kazimierz Rabski, źródło: Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów, “Żyjąca NATURA 2000”, Materiały szkoleniowe, Konin 2008

Powszechnie podkreśla się w państwach Uniii Europejskiej, że wnieśliśmy w jej skład nieprawdopodobne bogactwo, które może w najbliższym czasie stać sie bardzo wymierne. Są nim nasze warunki przyrodnicze. Powołane do życia w 2004 roku obszary będące elementami Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 dodatkowo usankcjonowały wartość i atrakcyjność tych miejsc. Stały się prawdziwym paszportem, wizytówką i szansą dla często mało znanych części Polski, borykajacych się często z niekorzystnymi problemami socjologicznymi typu bezrobocie. Należy także pamiętać, że NATURA 2000 to nie jest nowy system zakazów i ograniczeń. To jest raczej nowy sposób myślenia o przyrodzie, o sposobach jej ochrony, takich jednak, które uwzględniają potrzeby społeczności lokalnej.

Obecność obszaru sieci NATURA 2000 na terenie gminy, powiatu i regionu powinna być czynnikiem promującym region przede wszystkim pod kątem usług branży turystycznej, a także powinna zaowocować rozwojem produkcji sektora branży spożywczej.

Im powierzchnia terenów objętych ochroną jest większa i im ciekawsze  będą warunki przyrodnicze poddane ochronie, tym dla promocji lepiej. Pamiętać jednak należy, że wykorzystanie obszaru i jego promocja muszą być dostosowane do wymogów ochronnych siedlisk i gatunków, które zdecydowały o włączeniu danego obszaru do sieci NATURA 2000.

Promocji trzeba sie uczyć, bo nie tylko w sferze ochrony przyrody mamy tutaj sporo do zrobienia. Powszechna niechęć do sieci NATURA 2000 jaką obserwuje się w procesie jej wdrażania, brak wiedzy co naprawdę wolno, a czego nie wolno robić na terenach objętych tą formą ochrony przyrody doprowadziła obecnie do swoistego paraliżu działań promocyjnych. Włodarze gmin, powiatów czy regionów z dużym niedowierzaniem przyjmują informację, że NATURA 2000 może być stymulatorem rozwoju lokalnego, a w to że można na tym zarobić mało kto jeszcze wierzy.

Tymczasem już obecnie należy w powstających strategiach rozwoju czy miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na przykład gminy wyraźnie zapisać obecność obszaru (obszarów) sieci NATURA 2000 i okreslić jakie formy rozwoju mogą być dzięki temu realizowane.

Ekoturystyka wśród branż przemysłu turystycznego ma z roku na rok coraz większy udział. Już obecnie jest on przez Światową Organizację Turystyczną szacowany na ponad 10% obrotów z wyraźnie tendencją rosnącą. Od kilku lat trwa autentyczna moda na ekoturystykę. I coraz częściej, co wyraźnie podkreśla, rośnie zapotrzebowanie na spędzanie wolnego czasu w krajobrazie typowo wiejskim, nie tylko w lasach, ale na bagnach lub łąkach, czy na obszarach dotąd uważanych za tereny jedynie rolnicze.

A więc już sama obecność obszaru powinna być zasygnalizowana jako coś, co warto promować.

Tymczasem wśród decydentów wszystkich szczebli pokutuje jeszcze niestety obraz sieci NATURA 2000, jako obraz miesjc skazanych na ekonomiczny niebyt, a okoliczne wsie czy inne formy osadnictwa porównuje się do skansenów. Takiemu stanowi rzeczy należy się zdecydowanie przeciwstawiać, a to co powinno przyciągać do obszaru NATURA 2000 turystów to nie tylko przyroda, ale i żyjący w harmonii z nią ludzie. Którzy mają poczucie odpowiedzialności za skarby natury i przetrwanie ich jako dziedzictwa Polski.

Trzeba tutaj wyraźnie podkreślić, że wdrożenie sieci NATURA 2000 ma charakter dalece ponadregionalny, a wręcz europejski i że nie wolno tego faktu przegapić z punktu widzenia promocji.

Należy wręcz podkreślać, że dbałość o walory własnego terenu to troska o walory kraju, regionu – o różnorodność biologiczną i atrakcyjność turystyczną, dla których ludzie przyjeżdżają do danego miejsca – jednego z tysięcy na ich wspólnej mapie Europy.

Atutem powinny być także potrawy regionalnej kuchni wykonane z ekologicznej żywności, biblioteczka zawierająca mapy i inne publikacje lub foldery przyrodnicze o obszarze (po polsku i w językach obcych). W miejcach gdzie to możliwe i nieszkodliwe dla przyrody, powinna zacząć funkcjonować np. wypożyczalnia dopowiedniego sprzętu (rowery, kajaki, czy lornetki). Niezbędne też jest wytyczenie szlaków, ścieżek po których turyści mogą się bezpiecznie poruszać, a zasoby przyrodnicze na tym nie ucierpią.

Bardzo potrzebne staną się usługi lokalnych przewodników, oczywiście odpowiednio przeszkolonych, dobrze znających teren i przyrodę. Powinni to być przede wszystkim mieszkańcy danego regionu.

Należy pamiętać, że najlepszą formą promocji jest przekaz z ust do ust, czyli polecanie przez turystę powracającego ze swego urlopu danej kwatery czy przewodnika znajomym i już choćby dlatego warto jest zadbać o wysoką jakość świadczonych usług.

Nieodzowne są jednak i inne takie formy promocji takie jak:

– dobrze i w wielu językach przygotowana strona internetowa,

– foldery i mapy turystyczne,

– plansze i drogowskazy,

– kampanie promocyjne w lokalnych i ponadregionalnych mediach.

Na terenie Polski nie ma jeszcze wielu przykładów prawidłowego funkcjonowania promocji w odniesieniu do obszarów sieci NATURA 2000. Próby jednak podejmują niektóre gminy Pomorza i Wielkopolski.

W wskali całej Unii Europejskiej promocja obszarów sieci NATURA 2000 jako stymulatora rozwoju dała najlepsze rezultaty w Holandii i we Włoszech. Podkreśla się, że w niektórych regionach (szczególnie w Holandii) zainteresowanie danymi regionami wzrosło – przeliczając na liczbę turystów dwkukrotnie.

Potwierdza to tezę, że nie wolno się bać sieci NATURA 2000, a dzięki rozwojowi wiedzy i rozsądnemu planowaniu można liczyć, że ochrona przyrody może przynieść wymierne skutki odczuwane jako rozwój gospodarczy.

Źródło:

1. http://www.stepnica.org.pl/pl/przyroda/ekoturystyka/78-natura-2000-jako-element-promocji-gminy-powiatu-i-regionu-przykady-z-terenow-polski-i-europy-.html